Celiakia (choroba trzewna) to choroba wynikająca z autoagresji układu odpornościowego. Charakteryzuje ją nietolerancja na gluten, czyli frakcję białek zawartych w zbożach: pszenicy, jęczmieniu i życie. Spożywanie glutenu przez osoby chore prowadzi do podrażnienia błony śluzowej i zaniku kosmków jelitowych. W efekcie gorzej wchłaniane są substancje odżywcze ze spożywanych produktów.
Na celiakię choruje około 1 proc. populacji, ale większość nie zdaje sobie z tego sprawy. Cierpią na tzw. niemą postać celiakii, trudną do zdiagnozowania ze względu na mało charakterystyczne objawy (zmęczenie, bóle głowy i mięśni, afty, niedokrwistość). Klasyczna postać choroby dotyczy głownie dzieci. Jej objawy to bóle i wzdęcia brzucha, biegunki, utrata masy ciała czy niski wzrost.
Celiakia to choroba uwarunkowania genetycznie. Za jej rozwój odpowiadają allele układu zdolności tkankowej (HLA), kodujące antygeny HLA-DQ2 lub HLA-DQ8. Jeśli u pacjenta nie są one obecne, wówczas można celiakię praktycznie wykluczyć. Natomiast wynik pozytywny świadczy o predyspozycji do jej wystąpienia.